- Ana Sayfa
- Dış İlişkiler
- Uluslararası Kuruluşlar
- İslam İşbirliği Teşkilatı Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi (İSEDAK)
İslam İşbirliği Teşkilatı Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi (İSEDAK)
İSEDAK, İslam ümmetinin ortak kalkınma sorunlarını ele almak ve bu sorunlara çözüm bulmak amacıyla hizmet veren merkezi bir Forum niteliğindedir. İslam İşbirliği Teşkilatı’nın (İİT) 4 Daimi Komitesi’nden biri olan İSEDAK, 1981 yılında Mekke/Taif’te düzenlenen Üçüncü İslam Zirve Konferansı’nda kurulmuştur. İSEDAK bünyesinde dört kıtaya yayılmış toplam 57 üye ülkenin yanı sıra 5 de gözlemci bulunmaktadır.
İSEDAK’ın amaçları:
- İslam ülkelerinin önündeki ekonomik sorunları ele almak ve üye devletlerin kalkınma çabalarına katkıda bulunmak.
- Bilgi üretmek ve yaymak, tecrübe ve en iyi uygulamaları paylaşmak, stratejide yer verilen vizyon ve ilkeler doğrultusunda Üye Devletler arasında ortak bir anlayış geliştirmek ve politikaları birbirine yaklaştırmak.
- Uluslararası ekonomik ve ticari meselelerin tartışılması için üye devletlere yönelik merkezi bir forum olarak görev yapmak.
- Üye devletler arasında ekonomik ve ticari işbirliğinin güçlendirilmesine yönelik bütün imkânları araştırmak.
- Üye devletlerin refahını artırmaya yönelik programlar hazırlamak ve öneriler sunmak.
- İİT’nin üye devletler arasında ekonomik ve ticari işbirliği ile ilgili faaliyetlerinin genel koordinasyonunu sağlamak şeklinde sıralanabilir.
İSEDAK Başkanı; TC Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip ERDOĞAN’dır. İSEDAK, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı’nın başkanlığında genellikle Ekim veya Kasım aylarında olmak üzere her yıl bakanlar düzeyinde İstanbul’da toplanmaktadır. İSEDAK, bugüne kadar düzenli aralıklarla 37 Oturum düzenlemiştir.
İSEDAK bünyesinde 3 adet komite barındırmaktadır. Bunlar;
1. İzleme Komitesi
İSEDAK Genel Kurulu’na sorumluluklarını yerine getirme anlamında yardımcı olmak üzere görevlendirilmiş İSEDAK organlarından biridir. İSEDAK İzleme Komitesi, genellikle Mayıs ayında olmak üzere her yıl Türkiye’de toplanmaktadır. Raportör ve üç coğrafi bölgeyi temsil eden Başkan Yardımcıları, her üç yılda bir İSEDAK tarafından yenilenmektedir.
2. Oturum Komitesi
Oturum Komitesi, ekonomi alanında faaliyet gösteren İİT kuruluşlarının oluşturduğu bir İSEDAK organıdır. Komite, İİT kuruluşlarının faaliyetlerini ve programlarını gözden geçirmek ve koordine etmek üzere İSEDAK toplantıları ve İzleme Komitesi toplantıları ile eş zamanlı olarak toplanmaktadır. Oturum komitesi her yıl Ankara ve İstanbul’da iki defa düzenlenmektedir. İstanbul’da ki oturum Kasım ayında, Ankara’da i oturum Mayıs ayında gerçekleşmektedir.
3. İSEDAK Milli Koordinasyon Komitesi
Türkiye, 21 Kasım 2018 tarihli 14 No’lu Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile “İSEDAK Milli Koordinasyon Komitesi” ni kurmuştur. Söz konusu Komite, İSEDAK kapsamındaki program, proje ve faaliyetlerin ulusal düzeyde etkili bir şekilde yürütülmesi, koordinasyonu, izlenmesi ve değerlendirilmesiyle görevlidir. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanı Başkanlığı’nda İSEDAK Çalışma Gruplarıyla ve önemli İSEDAK projeleriyle ilgili Bakanlıkların Bakan Yardımcıları ve Kurumların Başkanlarından müteşekkil olan bu üst düzey Komite, yılda en az iki kez toplanmaktadır. Komitenin Sekretarya hizmetleri Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından yürütülmektedir.
İSEDAK’ın 7 tane işbirliği alanı mevcuttur. Bunlar;
1. Ticaret
Ticari işbirliği çerçevesinde İSEDAK Stratejisinin yeni bir uygulama mekanizması olan İSEDAK Ticaret Çalışma Grubu, belirlenen teknik konuları görüşmek üzere yılda iki kez Ankara’da bir araya gelmekte olup üye ülke uzmanları arasında görüş alışverişinde bulunulması ve deneyim ile iyi uygulamaların paylaşılması adına önemli bir platformdur. Stratejinin ticaret ile ilgili bölümünde çıktı alanları olarak “Ticaret Serbestisi”, “Ticaretin Kolaylaştırılması”, “Ticaret Finansmanı” ve “Ticaretin Teşviki” belirlenmiştir.
2. Ulaştırma
Ulaştırma ve iletişim, 2012 yılında kabul edilen İSEDAK Stratejisi’nde, İSEDAK’ın altı işbirliği alanından biri olarak tanımlanmaktadır. Ulaştırma ve iletişim işbirliklerinin stratejik hedefi, “Üye Devletlerde ulaştırma ve iletişimin işleyişini, etkililiğini ve sürdürülebildiğini geliştirmek” olarak tanımlanmıştır. Strateji’nin ulaştırma ve iletişim ile ilgili bölümünde “Düzenleyici Çerçeve”, “Kurumsal Ve Beşeri Kapasite”, “Ulaştırma Altyapı Politikaları” ile “Bilgi ve İletişim” TEKNOLOJİLERİ, çıktı alanları olarak belirlenmiştir.
3. Turizm
İSEDAK Stratejisi’nin işler hale getirilmesi amacıyla oluşturulan Turizm Çalışma Grubunda bilgi üretilmesi ve yayılmasının sağlanması, deneyim ile iyi uygulamaların paylaşılması, ortak bir anlayış oluşturulması ve bu alanda politikaların yakınlaştırılmasını amaçlanmaktadır. İslam Turizm Bakanları Konferansı (ICTM), bugüne kadar dokuz kez bir araya gelmiştir. Turizm alanında potansiyel işbirliği alanlarının görüşülmesi ve turizm sektöründe yaşanan ortak sorunların belirlenmesi adına özel sektör temsilcilerinin bir araya getirilmesi amacıyla İİT/İSEDAK Özel Sektör Turizm Forumu oluşturulmuştur. Forum, ayrıca özel sektör temsilcilerinin deneyim ve bilgi paylaşımında bulunabileceği düzenli bir iletişim aracı olarak faaliyet göstermektedir.
4. Tarım
Tarım, İSEDAK’ın önemli işbirliği alanlarından biridir. Kasım 2009’da İstanbul’da yapılan İSEDAK Ekonomik Zirvesi’nde öncelik sektör olarak belirlenmiştir. İSEDAK Stratejisinin uygulanması kapsamında İSEDAK Tarım Çalışma Grubu (TÇG) kurulmuştur. Çalışma Grubu toplantıları; tarım alanında bilginin üretilmesine ve yaygınlaştırılmasına, deneyimlerin ve iyi uygulamaların paylaşılmasına, üye ülkeler arasında ortak anlayışın geliştirilmesine ve bu alandaki politikaların yakınlaştırılmasına hizmet eden düzenli bir platform sunmaktadır.
Tarım alanda üye ülkeler arasında işbirliğinin artırılmasını amaçlayan Tarım Bakanlar Toplantısı bugüne kadar 7 defa gerçekleştirilmiştir. Bunun dışında, İslam Ülkeleri İstatistik Ekonomik ve Sosyal Araştırma ve Eğitim Merkezi (SESRIC), “İİT Tarımsal Kapasite Geliştirme Programı (OIC-AgriCaB)” çerçevesinde üye ülkelerde tarım ve gıda güvenliği konularında çeşitli eğitimler düzenlemektedir.
5. Yoksulluğun Azaltılması
Yoksulluk, İİT üye ülkelerinin önemli bir kısmı için de temel sorunlardan biridir. En Az Gelişmiş 48 ülkeden 21’i, İİT üyesidir. Ayrıca İİT nüfusunun dörtte birinin günlük geliri 1,90 ABD Doları sınırının altındadır. Yoksulluğun azaltılması, İSEDAK’ın daimi gündem maddeleri arasında yer almaktadır.
Yoksulluğun Azaltılması Çalışma Grubu, stratejinin ilgili bölümlerinden beklenen çıktılar ve çalışma grubu üyelerine dağıtılan anket soruları aracılığıyla seçilen belli konulara her toplantıda yer vermektedir. İSEDAK Koordinasyon Ofisi, her bir toplantı ile ilgili araştırma raporu hazırlamakta olup bu raporları, toplantı öncesinde katılımcılarla paylaşmaktadır.
6. Mali İşbirliği
İSEDAK bünyesinde mali işbirliğinin geliştirilmesi düşüncesi, İSEDAK’ın ilk toplantılarını düzenlendiği tarih kadar eskidir. Bu alandaki işbirliği çalışmaları, son yıllarda yoğunlaştırılmış ve derinleştirilmiştir. Mali İşbirliği, İSEDAK Stratejisi’nde işbirliği alanlarından biri olarak belirlenmiştir. Mali işbirliğinin derinleştirilmesi, Strateji’nin stratejik bir hedefi olarak tanımlanmaktadır. Stratejide düzenleme ve denetlemeye yönelik işbirliği, sermaye akışları, mali piyasaların görünürlüğü, eğitim, araştırma ve geliştirme faaliyetleri ile istatistik gibi çıktı alanları öngörülmektedir.
İSEDAK Mali İşbirliği Çalışma Grubu bilgi üretilmesi, deneyim ve iyi uygulamaların paylaşılması, ortak bir anlayış oluşturulması ve politikaların yakınlaştırılması amacıyla üye ülkelerden ilgili uzmanları düzenli olarak bir araya getirmektedir.
7. Özel Sektör İşbirliği
İİT Üyesi devletler arasındaki ekonomik ve ticari işbirliğine özel sektörün iştirakinin arttırılması, İSEDAK’ın önemli hedeflerinden biridir. Özel sektör işbirliği, her zaman İSEDAK toplantılarının daimi gündem maddeleri arasında yer almıştır.
İslam Ticaret, Sanayi ve Tarım Odası (ICCIA), İSEDAK’ın ilgili kararları doğrultusunda, yıllık Özel Sektör Toplantıları düzenlenmektedir. Bu toplantılar, ortak sorunların tartışılması ve bu sorunların değerlendirilmesi amacıyla, üye ülkelerden özel sektör temsilcilerini bir araya getirmektedir. ICCIA, Özel Sektör Toplantıları ile ilgili raporları İSEDAK oturumlarına düzenli olarak sunmaktadır. İSEDAK, Özel Sektör İşbirliği çerçevesinde küçük ve orta boy işletmelerin (KOBİ) geliştirilmesi konusuna çok önem vermektedir. Bu bakımdan, İSEDAK Ticaret Çalışma Grubunun ilk iki toplantısı, sırasıyla, İİT üyelerinde KOBİ’lerin ihracata teşvik edilmesi ve ticaret finansmanına erişimlerinin iyileştirilmesi konularına odaklanmıştır.
Programlar ve Projeler
4 ana başlık altında toplanmaktadır. Bunlar;
1. İİT Üyesi Devletler Arasında Tercihli Ticaret Sistemi (TPS-OIC)
İİT-içi ticaretin arttırılması anlamında İSEDAK’ın en önemli projelerinden biridir. Sistemin temeli, üç anlaşmaya dayanmaktadır: Çerçeve Anlaşması, Tercihli Tarife Protokolü (PRETAS) ve Menşe Kuralları. TPS-OIC’in kurulması ile ilgili müzakerelere yönelik genel kural ve ilkeleri belirleyen Çerçeve Anlaşması, 2002 yılında yürürlüğe girmiştir. TPS-OIC sisteminin işler hale gelmesi için 10 üye ülkenin, aynı anda iki koşulu yerine getirmesi gerekmektedir: Üç TPS-OIC Anlaşmasının imzalanması ve taviz listesinin Ticaret Müzakereleri Komitesi’ne (TMK) teslim edilmesi. Aralık 2014 itibarıyla sistemin gerekli şartlarını yerine getiren gerekli sayıda ülke ulaşılmıştır.
2. S&P İİT / İSEDAK Endeksi
İSEDAK tarafından, üye devletlerin borsaları arasında 2005 yılında işbirliği başlatılmış ve bu kapsamda “İİT Üyesi Devletler Menkul Kıymetler Borsaları Forumu” kurulmuştur. Forum, İİT üyesi ülkelerin borsaları ve ilgili kurumları için iletişim kanallarının açılmasına ve piyasa işlemlerini düzenleyen usul ve yönetmeliklerin uyumlaştırılmasına ağırlık vermektedir.
Bahreyn, Bangladeş, Birleşik Arap Emirlikleri, Endonezya, Fas, Fildişi Sahilleri, Katar Kazakistan, Kuveyt, Lübnan, Malezya, Mısır, Nijerya, Pakistan, Suudi Arabistan, Tunus, Türkiye, Umman ve Ürdün dahil 19 İİT üye ülkesinden 50 öncü firmanın performansını ölçmek üzere tasarlanmıştır.
3. İİT Mesleki Eğitim Programı (OIC-VET)
İİT Mesleki Eğitim Programı 2009 yılında düzenlenen İSEDAK Ekonomi Zirvesinde resmen başlatılmıştır. Kapasite Geliştirme Programları OIC-VET’in önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Program, üye ülkelerdeki mesleki eğitim ve öğretim kalitesini artırmak, bu şekilde bireylere bilgi ve becerilerini geliştirmeleri için fırsatlar sunmak ve dolayısıyla üye ülkelerin ekonomilerinin gelişmesine ve rekabet edebilirliğine katkıda bulunmak amacıyla başlatılmıştır.
4. Proje Finansmanı
SEDAK Proje Finansmanı, İSEDAK Koordinasyon Ofisi (İKO) tarafından tanımlanmış ve 2013 yılında hayata geçirilmiş bir finansman mekanizmasıdır. Bu mekanizmayla İSEDAK Stratejisi’nin hedeflerine ulaşmak ve çıktılarını gerçekleştirmek için, üye ülkeler ve ilgili İİT Kuruluşları tarafından sunulan projelere mali destek sağlanmaktadır.
Ekonomik ve ticari işbirliği alanında faaliyet gösteren ilgili İİT Kuruluşları ile ilgili Çalışma Grubu’na üye İSEDAK üyesi ülkelerin kamu kurumları proje başvurusunda bulunabilirler. Projeler, İKO tarafından benimsenen ve internet sitesinde yayımlanan sektörel temalarla uyumlu olarak, 6 farklı işbirliği alanından (Mali İşbirliği, Tarım, Ticaret, Turizm, Ulaştırma ve İletişim, Yoksullukla Mücadele) birinde tasarlanabilir. Proje sahibi ülkeye ek olarak, en az 2 ortak ülke ya yararlanıcı ya da kapasite sağlayıcı (teknik destek, insanı kaynağı, vb.) olarak projelerde yer almalıdır.
Çalışma Grupları
Çalışma Grupları (ÇG) mekanizması, stratejide öngörülen hedeflere ulaşılması anlamında temel uygulama araçlarından biridir. ÇG, bilgi üretilmesi ve yayılmasının sağlanması, deneyim ile iyi uygulamaların paylaşılmasını amaçlamaktadır. ÇG, aynı zamanda ortak kalkınma sorunlarına çözüm bulunması amacıyla üye lkeler arasında ortak bir anlayış oluşturulması ve politikaların yakınlaştırılmasına yönelik uygun bir platform görevi görmektedir.
- Ticaret
- Ulaştırma ve İletişim
- Turizm
- Tarım
- Yoksullukla Mücadele
- Mali İşbirliği
alanlarında çalışma grupları kurulmuştur.